Geschiedenis van Peru

Deel II: de opkomst van het Inca Rijk

Deel II: de opkomst van het Inca Rijk
De mythes over het ontstaan van de Incas vertellen over een volk dat opstond uit het land rondom het Titicaca Meer en begon aan een rondreis op zoek naar een plek om “thuis” te kunnen noemen en om de hoofdstad voor hun rijk te vormen. Na de reis naar het noorden kwamen Mama Ocllo and Manco Cápac, de mannelijke en vrouwelijke oprichters van de Incas, aan bij de vallei van Cusco en besloten dat dat hun nieuwe thuis en hoofdstad zou worden. Ondanks het feit dat er al een andere cultuur bestond in vallei, voegden zij zich samen en stichtten één van de grootste beschavingen in de geschiedenis van de mensheid.

Hun rijk, toen Tahuantinsuyo genaamd, was het grootste in pre-Colombiaans Amerika. Het rijk was in de 16e eeuw op z’n grootst, bijna de volledige lengte van het Andes gebergte, vanaf het noordelijke deel van Colombia tot aan het noorden van Chili. Van oost naar west reikte hun gebied van de Pacifische kust naar hedendaags Peru en Bolivia en het noordwesten van Argentinië tot in de Peruaanse Amazone.



Uitbreiding van het Inca rijk
De eerste heerser die het rijk van Tahuantinsuyo (Quechua voor “de vier verenigde gebieden”) aanzienlijk uitbreidde, was Pachacuti in de 15e eeuw. Zijn opvolgers zetten deze uitbreiding door , door middel van zowel gewelddadige als vreedzame veroveringen. Één van de voornaamste kenmerken van de veroveringen van de Incas en de reden voor hun succes, waren de gedwongen verplaatsingen van de overwonnen volkeren. In plaats van de overwonnen cultuur toestemming te geven om in hun eigen land onder de Inca regels te mogen wonen, werden ze gedwongen om zich te verplaatsen naar een ander gebied in het Inca rijk. Afgesneden van hun land van herkomst, afgemat door de reis en nog niet gewend aan een andere omgeving waren de recent veroverde volkeren meestal niet in staat om in opstand te komen. Daarnaast waren ze nu afhankelijk van de Incas om te kunnen overleven in een voor hen onbekend land.

Er zijn nog andere redenen voor het succes van de Incas na het veroveren van hun gebied. Allereerst werd Quechua de officiële taal van het Inca Rijk. Daarnaast voerden ze arbeidsbelasting in, om zo een enorm wegensysteem aan te kunnen leggen, een opslagsysteem voor graan te construeren, en gebouwencomplexen te kunnen bouwen door heel Tahuantinsuyo. Tenslotte lieten ze het de veroverde volkeren toe om hun eigen cultuur en geloof te behouden zolang ze de Inca cultuur en de Inca goden als superieur erkenden.

Organisatie van Tahuantinsuyo
Quechua was de taal van de naburige stam van de oorspronkelijke Inca cultuur. Door Quechua als officiële taal van het Inca rijk was ingevoerd, konden de Incas altijd met alle volken communiceren, hoe ver ze ook van de hoodstad af woonden. Quechua was voor het Andesgebied wat het Latijn voor het Middellandse Zeegebied was.

De arbeidsbelasting die de Incas instelden voor alle inwoners van hun rijk zorgde voor een constante aanvoer van arbeid voor hun enorme bouwprojecten, in plaats van simpelweg goud in hun schatkist te krijgen. Dit systeem kwam voort uit reeds bestaande tradities van de Minga - collectief groepswerk waarbij de gemeenschap tezamen een arbeid verrichtte waar danwel de hele samenleving, danwel een individueel persoon, van kon profiteren. Het repareren van een dak was bijvoorbeeld een normale collectieve Minga activiteit aangezien één of twee mensen dit vaak niet alleen af kunnen.

Geavanceerde infrastructuur in het Inca rijk
Door de arbeidsbelasting konden de Incas enorme wegennetwerken aanleggen door hun hele rijk, ook wel bekend als de Inca Trail, de weg die het noorden met het zuiden verbindt en het oosten met het westen. Via een relais-systeem van snelle lopers, die Chasquis werden genoemd werden, konden berichten sneller bezorgd worden over het Inca wegennetwerk dan door de Romeinse ruiters op de Romeinse wegen.

Naast hun indrukwekkende snelweg maakten de Incas ook gebruik van de arbeidsbelasting door een systeem van opslaghuizen aan te leggen door hun hele rijk. Tijdens perioden van een slechte oogst konden ze hun voedselopslag gebruiken, zodat de bevolking niet verhongerde. Dit betekende niet dat iedereen elke dag ruimschoots te eten had tijdens moeilijke tijden, maar men gelooft wel dat de Incas met hun opslagsysteem de hongersnood tijdens hun heerschappij hebben kunnen uitsluiten.

Rol van de Inca keizer
Anders dan het Christendom, dat bloeide doordat ze locale religieuze tradities opnamen in hun eigen geloof, konden de Incas de dominantie van hun religie verzekeren door de veroverde volkeren hun eigen gebruiken te laten behouden, maar ze wél te laten buigen voor de superioriteit van de Incacultuur en de Inca religie. De belangrijkste god van de Incas was de zonnegod Inti die op aarde werd belichaamd door de Inca, of de keizer. Als een god moest de Inca speciale rituelen ondergaan die niet gezien mochten worden door de gewone mens. Deze extreme eerbied voor hun leider was één van de redenen voor de val van het Inca rijk. De Spanjaarden namen Atahualpa (de leider tijdens het binnenvallen van de Spanjaarden) gevangen en vermoordden hem; de leider van het Inca Rijk was verslagen en het rijk was in chaos.

Cusco, hoofdstad van het Inca rijk
De hoofdstad van de Incas in Tahuantinsuyo was de stad Cusco. De koninklijke stad was speciaal aangelegd in de vorm van een poema, waarvan het hoofd Sacsayhuaman zou zijn. Sacsayhuaman was het belangrijkste koninklijke bouwwerk; de administratieve, politieke en militaire functies bevonden zich beneden in de stad. De belangrijkste tempels van Cusco bevinden zich aan de hedendaagse Plaza de Armas. Dit open gebied was ooit bedekt met tonnen zand die de Incas van de kust hadden meegebracht. Op dit zanderige plein offerden de Incas duizenden objecten in speciale rituelen aan hun goden.

Vier regio’s in het rijk
Vanuit hun hoofdstad Cusco was Tahuatinsuyo verdeeld in 4 regio’s: Chinchasuyo, Antisuyo, Contisuyo en Collasuyo. Het hele rijk was geografisch en sociaal georganiseerd volgens de mythische ideeën over het harmonische verband tussen de goden, de natuur en de mensheid. Vandaag de dag zijn deze ideeën nog steeds belangrijk voor veel Andesvolkeren en de bezoekers van hun voorouderlijke land. Ondanks het belang van de harmonische verbanden voor de Incas moeten de hedendaagse bezoekers niet het ideaal met de realiteit verwarren.

Het romantiseren van het verleden is makkelijk en vaak aantrekkelijk, maar onterecht als men de collectieve geschiedenis in ogenschouw neemt. Één van de belangrijkste redenen voor het succes van de Spaanse verovering was dat sommige veroverde volkeren in Tahuantinsuyo zich gewillig overgaven aan de Spanjaarden wegens hun haat voor de Inca heersers. Andere volken in het Inca rijk zagen passief toe hoe de Spanjaarden de plek van de Incas innamen als wrede dictators; de ene gewelddadige leider is niet veel anders dan de andere, als je als volk nog steeds onderdrukt wordt.